تخت جمشید

راههای دسترسی: تخت جمشید در استان فارس، حدود 10 کیلومتری شمال شهر مرودشت و در 57 کیلومتری شیراز قرار دارد.
به یونانی یعنی » پِرسپولیس « است زیرا به ایالت پارس منسوب بود .یونانیان آن را « شهر پارسیان » نام تخت جمشید در زمان ساخت، پارسه به معنای
می نامیدند . واژه یونانی یادشده امروزه در بیشتر زبان های اروپایی بازتاب یافته است .در زمان ساسانیان به تخت جمشید سدستون (صد « پارسه شهر »
یا قصر شاهی جمشید پادشاه اسطوره ای ایران می نامند. تاورنیه جهانگرد فرانسوی که در » تخت جمشید « ستون) می گفتند. در فارسی معاصر این بنا را
یاد می کند. صدها سال پس از حمله اسکندر و اعراب و در زمانی که یاد و « چهل منار » عصر صفوی چندین بار به ایران سفر کرد، از تخت جمشید با نام
خاطره پادشاهان هخامنشی فراموش شده بود، مردمی که از نزدیکی خرابه های پارسه عبور می کردند، تصاویر حکاکی شده تخت شاهی را می دیدند که
روی دست مردم بلند شده است و از آنجا که نمی توانستند خط میخی کتیبه های حک شده روی سنگ ها را بخوانند، می پنداشتند که این همان اورنگ
جمشید است که فردوسی در شاهنامه خود از آن یاد کرده است. به همین خاطر نام این مکان را تخت جمشید نهادند .بعدها که باستان شناسان
توانستند خط میخی کتیبه را ترجمه کنند، متوجه شدند که نام اصلی آن پارسه بوده است. در دوره اسلامی این مکان را محترم شمرده و آن را هزار
ستون و چهل منار می نامیدند و با شخصیت هایی چون سلیمان نبی و جمشید ربطش می دادند ساخت تخت جمشید در 500 سال قبل از میلاد مسیح در
دامنه غربی کوه رحمت یا میترا یا مهر و در زمان داریوش بزرگ آغاز گردید و سپس توسط جانشینان وی با تغییراتی در بنای اولیه آن ادامه یافت. بر
اساس خشت نوشته های کشف شده در تخت جمشید در ساخت این بنای با شکوه معماران، هنرمندان، استادکاران، کارگران، زنان و مردان بی شماری
شرکت داشتند که علاوه بر دریافت حقوق از مزایای بیمه کارگری نیز استفاده می کردند. ساخت این مجموعه بزرگ و زیبا بنا به روایتی 120 سال به طول
انجامید یکی از هنرهای معماری در تخت جمشید این است که نسبت ارتفاع سر درها به عرض آن ها و همین طور نسبت ارتفاع ستون ها به فاصله بین دو
ستون نسبت طلایی است .نسبت طلایی نسبت مهمی در هندسه است که در طبیعت وجود دارد. این نشانگر هنر ایرانیان باستان در معماری است.
اولین کاوش های علمی در تخت جمشید توسط ارنست امیل هرتزفلد آلمانی در 1931 تحت نظر رضاشاه صورت گرفت. وی توسط مؤسسه خاورشناسی
دانشگاه شیکاگو فرستاده شده بود. یافته های وی هنوز در این مؤسسه نگه داری می شوند. در گذر زمان تعدادی از ستون های دروازه کاخ صد ستون در
تخت جمشید حوادثی مثل زلزله را پشت سر گذاشته و سر پا مانده اند. آن ها در نگاه اول یکپارچه به نظر می رسند اما در حقیقت تکه تکه هستند و روی
هم سوار شده اند. راز پایداری آن ها مقابل زمین لرزه در محل اتصال این تکه هاست، جایی که دو تکه ستون به وسیله سرب مذاب به هم متصل شده اند.
این سرب علاوه بر محکم کردن اتصال دو تکه ستون، نقش مهمی برای مقاومت سازه در مقابل زمین لرزه داشته است. سرب فلز چکش خوار و نرمی
است که هنگام بروز زمین لرزه از خودش واکنش نشان داده و خرد نمی شود، این همان نقشی است که در ساختمان های امروزی و مدرن بر عهده فنر
لای ستون ها گذاشته می شود معماران و هنرمندانی که در ساخت تخت جمشید نقش داشتند، نقش ها را از سه طریق می آراستند. یکی چسباندن
فلزهای گران ب ها به صورت رویه تاج، گوشوار، طوق، یاره و نظایر آن به اصل نقش و توسط سوراخ هایی که در دو طرف شی مورد نظر برای گوهرنشانی
می کندند. دوم نگاریدن و نقر کردن تزئینات اصلی لباس، تاج و کلاه با سوزن، به نحوی بسیار ظریف که نمونه آن بر درگاه های کاخ داریوش (تچر)و
حرمسرا وجود دارد. سوم رنگ آمیزی، که نمونه هایی از آن در کاخ سه دری و صد ستون موجود است. برای روی هم گذاشتن سنگ ها ملاتی به کار برده
نمی شده، بلکه دو سطح برهم چسبیده را چنان می تراشیده اند که صاف می شده و به خوبی روی یک دیگر سوار می گشته اند، فقط قسمت میانی دو
سطح را زبره تراش باقی می گذارده اند تا هر دو سطح خوب به هم بچسبند. عمل پیوستن به چند راه انجام می گرفت، یکی قفل و جفت بود، که قسمتی از
یک تخته سنگ را برجسته ساخته و به همان نسبت یک گودی در تخته سنگ دیگر می کندند و دو سنگ را به هم می چسباندند، اما راهی که بیشتر
مورد استفاده قرار می گرفت این بود که در دو سنگ مجاور دو گودی همانند و مرتبط می کندند و آن ها را با میله آهنی به هم بسته و روی آن سرب
مذاب ریخته و صیقل می دادند، این بست ها به صورت دم چلچله ای، استوانه، قلمی و سرتبری ساخته می شدند.وسعت کامل کاخ های تخت جمشید 125
هزار متر مربع است تخت جمشید دو دروازه یکی به سمت شرق و دیگری به سمت جنوب دارد.این بنا شامل کاخهای :آپادانا - تچر - هدیش- ملکه - ه
یا اج - سه در صد ستون - شورا و خزانه شاهنشاهی است. در سنگ نگاره های تخت جمشید هیچ کس را نمی توان در حالت خضوع یا سرافکنده دید و
نمایندگان ملل نه به عنوان شکست خوردگان یا برده بلکه همه به طور یکسان عضو جامعه بزرگ جهانی هستند و همه ملل از مادها تا هندی ها،
تونسی ها، آفریقایی ها و یونانیان همه به صورت شخصیت مستقل و متکی به خود نقش شده اند. در سنگ نگارهای تخت جمشید کتیبه هایی است که
مربوط به دوران شاهنشاهی هخامنشیان نمی شود .عضدالدوله دیلمی در آنجا دو کتیبه به خط کوفی به یادگار گذاشته و کتیبه های دیگری هم به عربی
و فارسی از سده های بعد و اشخاص تاریخی دیگر در آنجا باقی مانده که آخرین آن ها مربوط به اواخر دوره قاجار است مجموعه کاخ های تخت جمشید،
در سال ( 330 پیش از میلاد) به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه درآمد.این مکان تاریخی از سال 1979
یکی از آثار ثبت شده ایران در میراث جهانی یونسکو است. بنای موزه هخامنشی در تخت جمشید کهن ترین بنای ایران است که مرمت شد و به موزه
اختصاص یافته است. پس از انقلاب 1357 ایران برخی از افراطیون تلاش کردند تا با حمله به تخت جمشید، این بنای تاریخی را تخریب کنند که با
مخالفت و ایستادگی مسئولان و مردم محلی در این کار ناکام ماندند.بهترین فصل سفر به اینجا بهار است.